Het was 12 uur en de biedingstermijn op mijn appartement in Amsterdam was verstreken. Weldra zou mijn makelaar me bellen en verslag doen over de uitgebrachte biedingen. Maar het bleef nog een heel tijdje stil. Om 10 voor half 1 ging dan eindelijk de telefoon. Ja, het was best spannend geweest: 2 biedingen lagen vlak bij elkaar: het scheelde maar 1500 euro. De koper met het hoogste bod was wel 3x komen kijken. De andere bieder moest op zakenreis, maar kende het huis goed: een kennis had er gewoond en ze was er vaak geweest. Ze bood zonder makelaar. Voor mijn makelaar was het zonneklaar: de eerstgenoemde koper had het hoogste bod en die zou ik het huis moeten verkopen. Ik volgde mijn makelaar en aldus maakten we een afspraak met de notaris.
Maar iets zat me niet lekker: waarom duurde het zo lang voordat ik deze simpele biedingsuitkomst te horen kreeg? Ik besloot mijn makelaar nader aan de tand te voelen. Dat was men duidelijk niet gewend en al snel werd duidelijk dat ik echt door moest vragen en toen liet ik niet meer los. Het app-verkeer, de e-mails met de biedingen, ik wilde nu alles weten en vond ook dat ik daar als eigenaar recht op had. Met gepaste tegenzin en vertraging kreeg ik uiteindelijk de gehele waarheid onder ogen.
Allereerst was het bod van de particulier, dat om 11.40 uur was uitgebracht, om 12.00 het hoogste geweest. Mijn makelaar had de “winnende” makelaar op haar verzoek met hints ingeseind dat haar bod onvoldoende was en dus nog hoger moest, maar dat was haar niet voor 12.00 uur gelukt. Om 5 over 12 kwam dat bod, dat net 1500 hoger was dan het bod dat eigenlijk had moeten winnen. Maar nog altijd waren de makelaars bang dat ik hun winnende bieding niet zou honoreren: de particulier had namelijk zonder ontbindende voorwaarden geboden en de beoogde winnaar van deze doorgestoken kaart had wel degelijk een hypotheek nodig. En dus vond er opnieuw app-verkeer plaats, tussen 5 en 20 over 12, om die hypothecaire voorwaarden uit het bod te slopen. Aldus geschiedde. En toen pas durfde men de uitslag aan mij voor te leggen.
Ondertussen, na mijn getouwtrek om de waarheid boven tafel te krijgen, waren we alweer een week verder. Mijn makelaar vertelde me dat het heel gebruikelijk was, wat ze deed. Je hielp elkaar als makelaar een beetje en de volgende keer hielp die andere makelaar jou (aan dat huis en vooral aan je provisie!). Elkaar onderling vertrouwelijke biedingsinformatie verstrekken is zo goud geld waard.
De koper had getekend en wat moest ik? Ik besloot de notaris in te lichten. Deze bekende notaris, zeer scherp en geliefd bij de makelaar van de tegenpartij om zijn deskundigheid, vertelde me dat hij de voorzitter van de Amsterdamse makelaarsvereniging kende en deze hierover zou inlichten. Ik schreef hem een uitgebreid verhaal. En de afloop? Ik heb nooit meer iets van deze notaris vernomen.
Inmiddels zijn we 2 jaar verder. Dochterlief wil met haar grote liefde gaan samenwonen en dat liefst in een koopappartement. Huren kan ook, vertelde ik haar, maar ze wilden duidelijk een eigen huis. En zo biedt je soms mee met talloze anderen, op een huis. Een paar weken terug werd ik na afloop van een verloren sessie (waar 20 stellen biedingen hadden uitgebracht) gebeld door de verkopende makelaar. Het viel hem op dat wij geen makelaar hadden en hij bood graag zijn diensten aan. Dat was hard nodig, zei hij, want zonder makelaar waren we feitelijk kansloos. Het biedingssysteem was sowieso volkomen rot, vertelde deze jongeman: hij kwam er gegarandeerd achter wat hij precies moest bieden om het huis voor je te krijgen: hetzij met hints, van meer of minder, maar ook werd hem soms het precieze bedrag meegedeeld. De makelaars wisselden elkaar die gegevens uit en als particulier zonder makelaar (dus zonder het betalen van provisie aan deze inner-circle) was je gewoon kansloos.
Ik was opnieuw geschokt en besefte dat het geen incident was geweest: zo worden we collectief bedrogen, in elk geval in Amsterdam. Hoe zou het elders in het land gaan? Maar veel belangrijker nog: hoe lossen we dit op? Vastgoed is een illiquide asset class, waar alleen transparantie kan helpen om een enigszins faire prijsvorming tot stand te brengen. En zelfs als het om beursgenoteerde vastgoedmaatschappijen gaat, kan ik uit eigen ervaring wel zeggen dat die transparantie soms ontbreekt en tot foute situaties kan leiden, met name bij overnames.
Als we het vertrouwen in de Amsterdamse woningmarkt zouden willen opvijzelen, is een transparant biedingssysteem of in elk geval een neutrale partij nodig. In Noorwegen werkt men bijvoorbeeld met zo’n open biedingssysteem. Hier gaat het vooral per SMS (naar alle belangstellenden) en krijg je na afloop van dit openbare biedingsproces een biedingsjournaal toegezonden. Hierop staan in chronologische volgorde alle biedingen, met de bedragen, met naam en toenaam, adres, woonplaats. Zonder privacy, jazeker. Transparantie gaat soms boven privacy. De zekerheid dat je niet getild bent door een niet bestaand bod, weegt hier zwaarder. Handjeklap is hier uitgesloten, het is immers een compleet open systeem, waarbij iedereen door mag gaan met bieden totdat het klaar is. En iedereen moet in Noorwegen minstens 25% eigen geld meenemen, dus er zijn geen verschillen in hypothecaire voorwaarden.
Wat we straks ook het beste systeem vinden, de huidige praktijk van blind bieden voor de een en vals spelen voor de ander moet stoppen! Bij de makelaardij is een bieding in elk geval niet vanzelfsprekend in vertrouwelijke handen. Ik zou er sterk voor zijn als er een apart toezichtsorgaan voor de woningmarkt zou komen. Misschien kan de AFM dit erbij doen, maar dan wel geheel betaald door de Amsterdamse makelaardij. Die heeft zich immers voldoende verrijkt over de hoofden heen van de Amsterdamse burgerij.
Me-too-rigged#, laten we daar spoedig een eind aan maken!
DOOR: WOUTER WEIJAND
