Klimaatverandering is een thema waar veel mensen mee bezig zijn. Het biedt uitdagingen, maar ook kansen. Ondernemer Don Ritzen begon Shift. De doelstelling van de nieuwe onderneming is ambitieus: een wereldwijde beweging op gang brengen van meer dan 100 miljoen mensen die zich inzetten voor het stoppen van de klimaatcrisis. Een belangrijk onderdeel van zijn plan is om een iconisch, duurzaam landmark in Nederland te bouwen. Luchtfietserij of eenvoudigweg het zoveelste bedrijf dat deze serial entrepreneur in de markt zet? Berry van Kollem en Karel Zwaan van Providence Capital spraken met de ondernemer.
Ondernemen zit Don Ritzen in het bloed. Zijn enthousiasme is aanstekelijk. Belangrijk wapenfeit is dat hij een van de oprichters is van het succesvolle Rockstart. Het verhaal van Rockstart leest als een jongensboek voor ondernemers. Het bedrijf begon in 2011 in Amsterdam. Het doel was startups ondersteunen en helpen bij het opbouwen van hun bedrijf. Ritzen vertelt er graag over. ‘De bankencrisis van 2008 dreunde nog na. Op risicovolle investeringen zaten de banken niet te wachten en durfinvesteerders waren er nog amper. Ik denk wat ons in die periode vooral geholpen heeft, was het naïeve idee dat het kon. We hebben niet in beperkingen gedacht, maar zijn met veel passie aan de slag gegaan met de gedachte dat als je tien startups in een pressure cooker van 6 maanden zet en met 100 mentoren in contact brengt, er een speciaal soort energie en succes ontstaat. Er waren heel veel goede ondernemers die naar ons toekwamen met hun plan. Blijkbaar hadden wij de capaciteit om de beste ideeën uit de markt te halen, in te investeren en te helpen groeien. De bedrijven die Rockstart in haar portfolio heeft, zijn inmiddels € 1,3 miljard waard. Als ik dat zo vertel, klinkt het bijna te simpel. Toch is het in de basis precies wat we gedaan hebben. Beginnen en doorzetten.’
Shift
In 2019 besloot Ritzen een nieuw initiatief te beginnen. De periode om zelf actief te zijn in Rockstart sloot hij af, wel bleef hij er aandeelhouder. Accelerating 152 startups in 2751 days stond er boven zijn afscheidsinterview. Het nieuwe initiatief werd Shift dat in 2022 officieel opgericht werd. Het bedrijf heeft een missie die misschien nog wel ambitieuzer is dan hoe Rockstart begon. Het heeft als doel een wereldwijde beweging op gang te brengen van meer dan 100 miljoen mensen die zich willen inzetten om de klimaatcrisis zoveel als mogelijk een halt toe te roepen.
Mensen willen wél
Ritzen reageert verbaasd op de vraag of die doelstelling niet te ambitieus is. ‘We krijgen in toenemende mate te maken met de gevolgen van de klimaatcrisis. Wat we nu meemaken qua kurkdroge zomers en groene skipistes in de winter, is nog maar een fractie van wat er op ons af gaat komen qua ellende. De situatie is urgent.’
‘Tegelijkertijd zien we dat mensen wél willen veranderen, maar niet goed weten wát ze moeten doen en welke acties de meeste impact hebben. Ze denken dat duurzaam gedrag ingewikkeld is. Dat leven met meer oog voor het klimaat gelijk staat aan het opgeven van hun huidige levensstijl, dat er ingeleverd moet worden, concessies gedaan moeten worden. Maar wat wij met Shift willen laten zien, is dat je ook een rijk en betekenisvol leven kunt leiden met een veel kleinere CO2-voetafdruk.’
Een goed voorbeeld daarvan is volgens Ritzen met zomervakantie gaan naar een warme bestemming, bijvoorbeeld naar Kroatië. ‘Vroeger pakte je dan gewoon het vliegtuig. Maar steeds meer mensen beseffen dat dit ook kan met de elektrische auto. Omdat deze zo nu en dan opgeladen moet worden, krijgt de vakantie ineens een andere invulling.
In plaats van vermoeid aan te komen op de bestemming omdat de focus ligt op zo snel mogelijk van A naar B te gaan, zijn rustmomenten ingelast om de auto op te laden. De ogenschijnlijke beperking leidt juist tot iets beters: de reis naar de eindbestemming wordt een trip op zich.’
Ritzen: ‘Mensen staan dus open voor gedragsverandering. Sterker nog, die bereidheid zal alleen maar groeien. Er is toch niemand die wil blijven vervuilen als er een beter alternatief is? We willen burgers wereldwijd inspireren om hun gedrag positief te veranderen en zo een nieuwe norm te creëren voor een duurzamer leven.’
‘Er is toch niemand die wil blijven vervuilen als er een beter alternatief is?’
In 12 weken duurzamer leven
Het bedrijf van Ritzen zit nog in de startupfase. Vorige maand kwam de landingspagina live. De website showt een programma dat mensen de kans biedt om hun CO2-voetafdruk te verkleinen in hun dagelijks leven met een focus op consumptie, eten, energie en reizen, en geeft ook perspectief op wat mensen op hun werk kunnen bijdragen. Het programma start met een meting van de CO2-voetafdruk van de deelnemer, duurt 12 weken en is online te volgen via WhatsApp en Zoom. Aan het eind van het programma wordt de CO2-voetafdruk nogmaals gemeten om te kijken waar je op vooruit bent gegaan en waar nog winst te behalen valt.
Deelnemers worden onderdeel van een groep van 20 tot 30 gelijkgestemden die tegelijkertijd starten met het programma. ‘Het is belangrijk’, zegt Ritzen ‘dat mensen in hun eigen tempo die verandering in hun gedrag kunnen maken. Het publieke debat over de benodigde gedragsverandering om de klimaatdoelen te halen is vaak beladen, polariserend en negatief. De aanpak die wij hebben gekozen wil inspirerend en positief zijn.
We vertellen mensen wat ze kunnen doen, niks “moet”. Deelnemers beginnen met kleine stappen, maar de energie die tijdens het programma ontstaat, leidt al snel tot grotere stappen. Gezamenlijk vormen de deelnemers een groeiende ‘community’ van mensen die zich inzetten voor een duurzame toekomst.’
Don Ritzen
‘Deelnemers beginnen met kleine stappen, maar de energie die tijdens het programma ontstaat, leidt al snel tot grotere stappen.’
Het programma omvat 3 “verplichte” avondsessies met de groep, 3 optionele sessies met experts, zoals een plantaardige diëtist en een energiecoach en 3 optionele sessies met inspirerende sprekers. Alle sessies duren ongeveer een uur en zijn online te volgen. Uiteindelijk bepalen deelnemers zelf wat ze aan het einde van het programma betalen, afhankelijk van hun budget en hoeveel waarde het programma hen heeft gegeven. Ritzen is blij met de eerste resultaten: ‘Je ziet dat de deelnemers van de afgelopen edities niet alleen hun CO2-voetafdruk verkleinen, maar zich vooral bevrijd en ‘lichter’ voelen, ze zijn onderdeel geworden van de oplossing, in plaats van het probleem.’
Groot denken, duurzame kruising Eiffeltoren & Sagrada Familia in Nederland
Met alleen een inspiratieprogramma is de kous voor Ritzen nog niet af. Hij denkt groot. De volgende stap in zijn visie met Shift is om de grote groep mensen in de samenleving te activeren die nu nog vinden dat het “niet aan hen is om te veranderen, maar dat het aan de overheid of het bedrijfsleven is om maatregelen te nemen”. Ritzen: ‘De realiteit is dat zowel de overheid, het bedrijfsleven als ook ieder individu aan de bak moeten.’ Om die twijfelende groep in actie te krijgen wil Ritzen in Nederland een ‘iconisch duurzaam landmark bouwen’. Een symbool van hoop op een betere en groene wereld, geïnspireerd door o.a. de aantrekkingskracht van de Eiffeltoren en de Sagrada Familia, maar gemaakt met 100% duurzame materialen. Voor dit onderdeel van zijn visie met Shift heeft hij al tien investeerders en families gecommitteerd. Later dit jaar gaat hij met een gerenommeerde architectuurinstelling een internationale ontwerpwedstrijd uitschrijven, waaraan de beste Nederlandse en internationale architecten ter wereld deelnemen.
Stop talking, start doing: “yes, we can”
Volgens Ritzen is zijn plan zeer ambitieus én hard nodig: ‘70% van de bevolking maakt zich zorgen over klimaatverandering, maar als je de krant openslaat, word je al snel moedeloos van het nieuws over de klimaatcrisis. Mensen zijn op zoek naar hoop en kunnen inspiratie gebruiken om dat eerste zetje te krijgen om in actie te komen. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer je een bijzondere, iconische en duurzame beleving biedt, miljoenen mensen deze willen bezoeken. Na het bezoeken van “de Shift landmark” kunnen enthousiaste bezoekers deelnemen aan het 12 weken durende Shift-programma.’ Ritzen: ‘Nu leeft er nog het gevoel: ik verander pas, als anderen het ook doen. Maar een betere wereld begint bij onszelf. Samen hebben we veel meer invloed dan we denken.’
