“There is a hole in my bucket, dear Liza, dear Liza”, zo luidde een bekend liedje uit mijn jeugd. Politici dringen er bij centrale bankiers op aan om nu echt iets aan de geldontwaarding te gaan doen. Die hadden net hun belangrijkste vergadering van het jaar, in Jackson Hole, Wyoming. Het jaarlijkse kampeer-uitje voor de opperbankiers wordt het ook genoemd, maar deze keer was het allemaal niet zo leuk. Het liedje, dat vaak op campings werd gezongen, zal hen niet hebben opgebeurd. Het gat, dat de inflatie in het reëel besteedbaar inkomen van de bevolking heeft geslagen, kunnen die centrale bankiers niet dichten zonder weer een volgend probleem te veroorzaken. Want verhogen ze de rente verder, dan dreigt een recessie.
Europese gasprijs
En laten we wel wezen: als energielasten, die normaal zo’n 10% van de gezinsuitgaven uitmaken, verviervoudigen, dan moeten die andere 90% van de uitgaven zo’n 30% goedkoper worden om de inflatie tot 3% te beperken. Dat gaat natuurlijk nooit snel lukken, ook al zou je de rente flink verhogen. Nee, Poetin is niet voor 1 gat te vangen. We moeten vooral zorgen dat die belachelijke prijsstijging van gas van korte duur is. Maar hoe dan? Door minder afhankelijk te worden van dat gas en er ook structureel minder van te gaan gebruiken. In Nederland daalde de gasconsumptie de eerste 6 maanden van dit jaar met 25%. Ook in Duitsland was een forse reductie zichtbaar. Als het echt moet, blijkt het dus best te kunnen. Ook het vullen van onze grotendeels lege opslagcapaciteit bleek vrij soepel te gaan, al betaalden we dan wel de hoofdprijs. En zo kon de gasprijs eind augustus voor het eerst wat omlaag.
Minder makkelijk lukt dat met de stroomprijs. Hier wreekt zich de Europese droogte en het gebrek aan waterkracht, dat we hoopten uit Noorwegen te importeren. Minstens zo belangrijk is de matige staat van dienst van de Franse kernreactors, die haar buurlanden vaak van stroom voorzien. Waarschijnlijk houdt Duitsland daarom haar laatste 3 kernreactoren nog een tijdje draaiende. De Groenen zullen dit niet van harte ondersteunen, maar willen ook niet verantwoordelijk worden gehouden voor het stilvallen van Europa’s grootste economie.
Ondertussen draaien kolencentrales, ook in ons land trouwens, overuren en zijn we in de omgekeerde wereld beland, waarin de overheid ons met energiesubsidies en verlagingen van energiebelastingen de winter door wil loodsen. Zo groot is het koopkrachtsverlies inmiddels geworden (bijna 9% in Duitsland in augustus en ruim 13% in Nederland!). Hopelijk behouden we voldoende prikkels om echt energie te blijven besparen, want alleen als we zelf de vraag naar energie weten te beperken, kunnen we Poetins schaakspel pareren.
Maar niet alle inflatie komt door de oorlog en de galopperende energieprijzen. Diezelfde centrale bankiers hebben ook te veel geld in omloop gebracht. Heel veel geld, waarvoor niet direct genoeg goederen en mensen gevonden konden worden. Zodat producten duurder werden en lonen sneller omhoog gingen. Afgelopen maand steeg het aantal vacatures weer in de VS. Dat gebrek aan aanbod los je dus alleen maar op door de vraag af te remmen. En dat is precies wat centrale bankiers nu gaan doen. Niet alleen gaat de rente verder omhoog, ook de jarenlang opgekochte obligaties zullen deels op de markt worden gebracht. Dat wordt even wennen voor obligatiehandelaren: die ene hele grote koper is vanaf nu een hele grote verkoper geworden. Ook in Europa trouwens, waar de ECB nog wel zal interveniëren in de Zuidelijke obligatiemarkten, als de rentestijging te zorgelijk wordt. Ondertussen hervatte de obligatiemarkt de rentestijging van eerder dit jaar. Zie hieronder de grafiek met de 10-jaars rente voor Nederlandse staatsleningen.
Nederlandse rente
Aandelenindex All Countries World in euro sinds 1 januari 2021
Dan naar de aandelenmarkt, die maar niet wilde geloven dat het centrale bankiers menens was met de inflatiebestrijding. Beurzen leken een paar maanden lang onoverwinnelijk, maar uiteindelijk sloeg Fed-president Powell er in Jackson Hole toch nog een flink gat in: zelfs als de inflatie vanaf nu zou dalen, verklaarde hij, zelfs dan zou de Fed voor de zekerheid nog een krap monetair beleid blijven voeren. Een afnemende economische groei (lees: recessie) nam hij dan maar op de koop toe.
Wij hadden eind juli alweer wat van de aandelenposities afgeschaafd en deden dat eind augustus opnieuw. Bij obligaties zien we nog steeds geen reden voor optimisme. We rekenen nog altijd op Private Debt en alternatieve fixed income beleggingen, zoals factoring en consumer loans om ons door de winter heen te slaan. Met infrastructurele beleggingen zoals gas- en elektriciteitscentrales natuurlijk, en wind- en zonneparken. Al kunnen we die energie niet direct doorleveren aan onze cliënten. Dat gebeurt nog altijd via dividendbetalingen.
Als er niettemin een gapend energie-gat overblijft voor Nederland, maar vooral ook voor Europa deze winter, dan rest ons het weinig uitgesproken alternatief van de hernieuwde gaswinning uit dat enorme gat onder Groningen. Leuk is dat niet, maar we kunnen maar beter eerlijk zijn tegenover de Groningers: zelfs al hebben we zelf inmiddels voldoende gas ingekocht, we kunnen onze Europese buren, de Duitsers voorop, niet in de kou laten staan.
En zo bereiden we ons voor op de winter, met waarschijnlijk ook een economische afkoeling. Het mooiste cadeau, dat we zouden kunnen krijgen, maar waarop nog geen enkel uitzicht is, is een einde aan de oorlog in Oekraïne. Dat zou met recht een kolossale “hole in 1” zijn, die een veel verdere verkrapping van monetair beleid zou voorkomen en markten zeer gunstig zou stemmen. Minder kanonnen en meer diplomaten. Iets van een VN vredesmissie en misschien zelfs een staakt het vuren.
Laten wij die hoop houden, hoe ijdel op dit moment ook.
DOOR: WOUTER WEIJAND, Chief Investment Officer
