Zoet
Het is de omgekeerde wereld, van een economische crisis, die nog geen financiële crisis wil worden. Van centrale banken en overheden, die “all-in” zijn gegaan en berichten van herstel niet meer voor zoete koek aannemen. Alles wordt uit de kast gehaald, geen steunpakket is te veel, behalve dan die voor Europa. Hier waren er aanvankelijk nog wat zure gezichten bij de zuinige vier landen. Maar hoe (on)terecht die ook moge zijn, Merkel gaat die binnenkort gladstrijken. Samen met Lagarde bij de ECB, die het toch echt niet alleen af kan, zullen deze twee zoetgevooisde dames helpen om de Europese gelederen weer te sluiten. Niemand hoeft zich daarover individueel schuldig te voelen: die schuld krijgt immers een geheel Europees karakter(!).
En over schuld gesproken, die krijgt op dit moment ook Hong Kong: met de nieuwe veiligheidswetten, die ‘moedertje’ China over Hong Kong heeft afgeroepen, kun je heel gemakkelijk van alles en nog wat de schuld krijgen. Het einde van de relatieve vrijheid, waarin deze voormalige Britse kroonkolonie zo lang heeft mogen leven, lijkt nu voorgoed voorbij. De bijzondere internationale, overwegend Brits/Chinese sfeer, zal straks nog slechts een herinnering zijn, die veel melancholie zal oproepen. Het zijn zure momenten voor de naar vrijheid snakkende inwoners. Met een exodus naar Singapore, Tokyo en Londen moet serieus rekening worden gehouden.
Terug naar Europa. Juist als die enorme brok aan Europese fiscale zoetigheid onze kant op komt, kan het zuur dan eindelijk beginnen. Niet dat al die noodsteun door bedrijven en burgers is opgesoupeerd. Zeker niet, want oppotten en reserves kweken was toch vooral de eerste, intuïtieve reactie. Normaal komen eerst de saneringen, het kappen van dor hout van een oude economie of van bedrijven, die het toch niet zouden redden. En daarna pas de steun van overheden om de economie weer uit het slop te trekken.
Zuur
Nu ging het andersom: eerst de economie, de burgers en de bedrijven beschermen met directe inkomenssteun. En pas daarna de saneringen, de ontslagen, de echte terugval in inkomen en perspectief. Laten we dat innovatie noemen, een economische crisis 2.0. En nu komen we dus in die tweede, vooral ongezellige fase, waarin we die reserves hard nodig zullen hebben. We zetten immers het mes in een deel van onze oude economie. We blijven wellicht structureel meer thuis en willen minder afhankelijk worden van andere landen, op tal van terreinen. Dat gaat de wereldwijde handelsketens raken. En consequenties krijgen voor de luchtvaartsector, de internationale transportsector en daarmee direct ook voor de energiesector. Die zat toch al in een moeizame transformatie van fossiel naar duurzaam, maar nu lijkt een koude sanering dichterbij te komen. Kijk alvast naar de enorme afschrijvingen bij BP en Shell en besef dat het landschap hier definitief veranderd is.
En wat is de toekomst voor het toerisme, de reisbranche en de horeca? Voor vele landen was dit een belangrijk verdienmodel met veel werkgelegenheid, ons eigen land daarbij niet uitgezonderd. Hier zullen veel slachtoffers gaan vallen. En wat doen we straks met al die hotels, die als paddenstoelen uit de grond zijn geschoten? Ik vermoed “nu even niks”, maar als de leegstand langer voortduurt, zal er vast een discussie komen om er appartementen van te maken. Ook minder goed gelegen winkelcentra en kantoorgebouwen kan dat lot treffen.
Aan de Middellandse Zee zullen relatief veel slachtoffers vallen, want daar is het toerisme bepalend voor een groot deel van de nationale koek. Zelfs als een tweede golf van het corona-virus uitblijft, zou ik niet meteen op een grote golf toeristen rekenen, maar wel op een flinke golf aan faillissementen. Inmiddels gaan de banken daar niet meer stuk aan. Die hebben bij de ECB voor -1% hun kassen gevuld. Maar het leed onder de bevolking zal er niet minder om zijn. De recente beelden uit Curaçao, dat eveneens zwaar lijdt onder de afwezige toerist, spreken daarbij boekdelen.
En weldra zal het zelfvertrouwen van de ministers van financiën op de proef worden gesteld. Wereldwijd zijn er al vele tientallen miljarden in luchtvaartmaatschappijen gestopt. Per land snap je de sentimenten, maar over de hele wereld gezien lijkt dat dubieus: we moeten saneren, ook Boeing en Airbus gaan 40% minder vliegtuigen maken. Dit is immers iets macro-economisch, iets grens overstijgend, net als die luchtvaart zelf, en dus niet een probleem van een afzonderlijk land. (Al kan een natte, koele zomer nog wonderen doen…)
Na dat eerste enthousiasme en die trots zullen die ministers van Financiën voorzichtiger gaan worden. Begrotingstekorten exploderen immers en zelfs bij de financieel meest gezonde landen komt de bodem van de schatkist nu echt in zicht.
Nu komt het dus op U aan, geachte lezer: net als na de vorige crisis krijgt u vast nog de oproep van onze minister-president om de buidel te trekken en uw geld te laten rollen. Misschien dat de lezers van deze nieuwsbrief dit nog relatief gemakkelijk kunnen doen, maar voor het gros van de burgers is dit geen logische reactie. Dit zijn de tijden, waarin je nog eens tweemaal nadenkt voor dat je weer gaat “overtoepen” bij de aankoop van een huis. Of spontaan die nieuwe auto bestelt. Er zitten nu heel veel katten in die boom en je gaat eerst eens zien hoe ze daar 1 voor 1 weer uitkomen.
Vooruitzichten financiële markten
En zo maken we de overstap naar financiële markten. Het zoet hebben we nu grotendeels gehad. We hopen nog op die twee dames, vooral onze Angela kan ons nog wat lekkers brengen. Ook zijn we nog in afwachting van dat tweede steunpakket in de VS, maar heel verrassend zal dat toch niet zijn, zo vlak voor de verkiezingen. En natuurlijk hopen we op een vaccin, met de zoete smaak van de overwinning op het virus. Maar dat lijkt volgens deskundigen meer iets voor 2021. En de hardnekkigheid van het virus nu zorgt wellicht voor vertraging in het economisch herstel.
Al met al houden we er rekening mee dat financiële markten, ondanks hun recente getoonde uithoudingsvermogen, toch wat beginnen te verzuren. We hebben daarom de afgelopen maand wat gas teruggenomen in de aandelenportefeuille. Hier zijn we nu licht onderwogen. Aan de obligatiekant zien we tot ons genoegen, dat het koersherstel van bedrijfsleningen, zowel in het hoge als lage kwaliteitssegment, doorzet. Dat geldt eveneens voor onze posities in Emerging Markets Debt. Nu rentes in deze publiek beschikbare segmenten weer flink zijn teruggezakt, hervatten we onze inspanningen in het alternatieve marktsegment van Private Debt. De lancering van een derde feeder is onderweg: dit zal een variant worden, die zich naast een basis van “senior debt” wat meer dan bij de vorige twee feeders zal gaan richten op “credit opportunities”. In goed Nederlands zijn dat leningen, waar iets mee is, die (sterk) zijn afgewaardeerd en waar soms een herstructurering van de schuld bij komt kijken. Dat is de fase van de kredietcyclus waar we langzamerhand in terecht komen. En dat is trouwens geen werk voor ons, maar voor gespecialiseerde fondsen, die jarenlang op dit soort “distressed opportunities” zitten te wachten.
En zo gaan we een ongewone zomer in, waar velen van u in eigen land blijven. De vrijheid om verder weg te gaan, bestaat alweer, maar ik vermoed dat het deze keer niet zo’n vaart zal lopen. Op zich hoeft dat geen zure uitkomst te zijn. Ook bij u thuis kan het best een zoete inval zijn, vooral nu de banden met familie en vrienden weer mogen worden aangehaald.
DOOR: WOUTER WEIJAND, Chief Investment Officer
