VOC-mentaliteit
Er was een tijd,waarin we de wereld veroverden: Ahold, ABN AMRO, Unilever en Heineken kochten erop los, vooral in de VS. En we zagen dat het goed was. Groot en meeslepend was het, die VOC-mentaliteit: we zeilden de wereld over en veroverden die met wat minder geweld en wat meer geld dan vroeger. Ach ja, de tijden veranderen. Noem het beschaving. Al viel daar boekhoudkundig nog wel wat op af te dingen, zoals bij Ahold. Maar vrijhandel en deregulering vierden hoogtij. En als ze dan onze grootste bank wilden kopen en uit elkaar wilde trekken voor 72 miljard, dan was er geen politicus, die er maar over peinsde om ervoor te gaan liggen. Beschermingsconstructies? Schande sprak men ervan.
Nationalisme
Inmiddels leven we in een compleet andere tijd, al is het maar 10 jaar later. Nationalisme slaat nu de klok. Buitenlanders, die onze bedrijven willen overnemen? Scheer je weg! Unilever, dat door Kraft zou worden opgekocht, met goeroe Warren Buffet als grootste financier? Geen genade. Ze zouden maar winst gaan nemen op sommige merken en kosten gaan snijden, bah! Precies dus wat Unilever nu gaat doen nadat de overname is afgeweerd…..En nu ligt AKZO onder vuur: haar overnames waren zelf niet altijd even succesvol (ICI). Toch vindt men het eigen beleid superieur aan PPG, dat met steeds genereuzere biedingen komt.
Zelfs de briljant geformuleerde argumenten van Mathijs Bouman tijdens Nieuwsuur (het succes van je ondernemerschap bepaalt uiteindelijk de welvaart en werkgelegenheid) hielpen niet. Pek en veren waren zijn deel na het programma, schreef hij me. Inmiddels roepen vrijwel alle media om beschermingswallen voor ons ‘erfgoed’. We zijn de weg dus weer eens kwijt. Na de doorgeschoten liberalisering krijgt regulering na de financiële crisis weer een hoofdrol. We willen nu overal weer grip op hebben. Holland first, niet eens second, Arjen Lubach…!
Daarom een pleidooi voor het nuchtere open Rijnlandse model met velerlei stakeholders: met een overheid als marktmeester, die de spelregels maakt en doet naleven. En waarbij sociale partners een stem hebben. Alles daarom heen is de wispelturigheid van de tijdgeest, die vanzelf voorbij gaat.
