We hebben een winnaar…maar de verliezers bevinden zich niet alleen in Amerika. Het lijkt toch wel op Brexit, dit populistisch isolationisme, maar dan met grotere geopolitieke consequenties. Eigen volk eerst en minder bemoeienis met de rest van de wereld, waaronder de NAVO. Als al die Amerikaanse troepen en bases al zullen blijven, zullen we ze toch zelf moeten gaan betalen. En helemaal onredelijk is dat ook niet. Europa zal dus meer op zichzelf worden teruggeworpen en tegenover die grote beer Rusland is dat een ongemakkelijk scenario. Zeker voor Polen en de Baltische staten.
Interessanter nog is of deze isolationistische golf ook het vaste land van Europa zal bereiken. Marine le Pen en Geert Wilders kraaiden al victorie: over 6 resp. 4 maanden zijn er verkiezingen in Frankrijk en Nederland en krijgen we een idee over hoe groot de bedreiging van die Europese eenwording zal zijn. Het Front National wil immers uit Europa en de euro, net als de PVV. Als dit de tijdgeest weerspiegelt, net als de AfD in Duitsland, gaan we bijzondere tijden tegemoet.
Op financiële markten was daar echter nog niets van te zien: net als bij Brexit was ‘buy the dip’ het adagium. Na een dip van ca 5% noteren de meeste beurzen nu, op dag 2, al hoger dan voor de verkiezingsuitslag. Toch zijn er al merkbare veranderingen zichtbaar: allereerst staat de Amerikaanse lange rente al een flink stukje hoger: de 10-jaars rente steeg met een kwartje tot boven de 2%: de 30-jarige rente steeg tot 2,8%. Alom houdt de markt rekening met Trump’s ‘spend drift’ (met de nadruk op drift). Ook zijn uitgesproken afkeer van Obama-care werd door de markt opgepikt: farmaciebedrijven konden wel eens een veel liberaler regime tegemoet zien, dus die aandelenkoersen vlogen omhoog. Goed nieuws was er al voor infrastructurele projecten, want ook Clinton beloofde, net als Trump nu opnieuw, dat de Amerikaanse binnensteden zullen worden opgeknapt. Evenals wegen, bruggen, ziekenhuizen, scholen, etc., waarin jarenlang veel te weinig was geïnvesteerd.
Maar hoe gaat het verder met de wereldhandel en allerlei internationale verdragen? De kansen voor een handelsverdrag tussen Europa en de VS lijken zo al een stuk kleiner geworden. Het klimaatverdrag van Parijs wil hij direct al schrappen, sterker nog, de fossiele energie-sector zou grote investeringen verdienen, want in global warming gelooft hij niet…. Verder dienen diverse Emerging Markets te vrezen voor handelsbelemmeringen (tariefmuren) nu Trump de binnenlandse Amerikaanse economie wil beschermen. Al met al zal de wereldhandel onder Trump minder stimulansen krijgen.
Ieder voor zich en God voor ons allen, zolang je maar Amerikaan, Brit of straks wellicht Fransoos of Hollander bent. Uiteindelijk klinkt dit toch een stuk armoediger dan de tijd waarin samenwerking tussen landen en regio’s als het grootste goed werd gezien. Maar we faalden bij de verdeling van de vruchten van die samenwerking, die internationale handel. Die vruchten zijn vooral bij het internationale bedrijfsleven en haar aandeelhouders terecht gekomen. Emerging Markets waren winnaars: hier hebben grote bevolkingsgroepen zich aan de armoede weten te ontworstelen. Dat is echter wel ten koste gegaan van de middenklasse in de westerse wereld. Die is er al vele jaren niet op vooruitgegaan: haar arbeid verhuisde immers vaak naar lage lonen landen, die zo profiteerden. Deze situatie valt niet eenvoudig terug te draaien, want Amerikanen gaan bijvoorbeeld niet zomaar tegen Chinese lonen staal produceren. Er zullen enorme tariefmuren moeten worden opgetrokken om dat Chinese staal buiten de deur te houden en de productie in de VS zelf lonend te maken. Dat zal tot forse inflatie kunnen leiden en misschien was het die angst wel, die de rente in de VS dezer dagen deed stijgen.
Het optrekken van muren naar de buren is wellicht wel de gemakkelijkste weg, maar vormt niet de oplossing van het probleem. Faire belastingbetaling door die multinationals, zeker in de VS, waar zoiets massaal wordt ontweken, zou wel helpen om de sociale en financiële pijn van de middenklasse te verzachten. Trump gaat die winstbelasting van het Amerikaanse bedrijfsleven verlagen (nu 35%, in Europa veelal 20-25%), kondigde hij aan, en zo zal hij honderden miljarden aan overzee gestalde winsten helpen repatriëren. Dat zal in elk geval één van zijn betere besluiten zijn. Laten we hopen dat Trump in meer opzichten beter zal presteren dan we nu verwachten. Op zich hoeft dat niet zo moeilijk te zijn.
Wouter Weijand
Chief Investment Officer
